< <

<

Uyghurlarning kiyim - kécheklirining türi nahayiti köp, Shekli her xil we renggareng.



Buningdin ming yillar burunqi arxéologiyilik tépindilar we her xil yazma matériyallargha asaslan'ghanda, Uyghurlarning eneniwi kiyim - kécheklirining türlirini, Tash kiyim, Ich kiyim dep ikki türge; Shexsining paaliyet éhtiyajini chiqish noqtisi qilghan halda, Öyichilik kiyim, Talaliq kiyim, Emgek kiyimi, Kespiy kiyim we murasim kiyimliri qatarliq türlerge bölüshke bolidu.


‹ qutadghubilik› bilen ‹ türkiy tillar diwani› da uyghurlarning eneniwi kiyim - kéchekliri heqqide xéli etirapliq melumatlar bar. Mushu menbege asaslan'ghanda, Uyghur kiyim - kécheklirining melumatigha qarap, Tére kiyim, Yung kiyim, Yipek kiyim we paxta rext kiyim dep töt xilgha bölüshge bolidu.

Uyghurlarning kiyim - kéchek eneniside, Güllük yipek rext kiyimler chong salmaqni igileydu. Bolupmu, Uyghur ayalliri her xil güllük we keshtilik yipek rext kiyimlerni yaxshi köridu we etiwarlaydu.

Er-ayallargha qarita ish teqsimati jehettiki oxshimasliq, Güzellik telipi we pis'hologiyilik halet jehettiki oxshimasliq qatarliq sewebler tüpeylidin, Qedimdin tartip er we ayalning kiyinish aditidimu roshen perq barliqqa kelgen. Mesilen, Adette uyghur ayalliri güllük rextlerdin uzun köngleng we oshuqni yépip turidighan ishtan, Könglek üstige tik yaqiliq chilitke, Yaki tawar jilitke, Izmilik kemzul chapan qatarliq güllük kiyimlerni kiyishke adetlen'gen; Erler bolsa, Gülsiz sidam rextlerdin (Köprek aq, Qara, Qarakök, Kül reng) tizini bésip turidighan aldi ochuq tonche könglek, Yaki esterlik Tonche chapan, Uzun ishtan, Kasha (Töge yungida toqulghan besh - on santimétir kengliktiki belbagh) yaki rext bilen bélini baghlap,Sol yénigha ghilapliq pichaq asidu. Balilar we yashlar köpirek tile, Yaki börek yaqiliq xalta könglek wekemzul chapan kiyidu. Könglekning yaqisi we aldi pishige milliy uslubta renglik yip bilen kanwa ishligen köngleklerni yashlar téximu yaxshi köridu.


Kiyinish aditi tarixiyiwilikke ige bolup, Dewrning özgirishige egiship, Kiyim - kéchektimu nisby halda özgirish hasil bolidu. Jümlidin, Jughrapiyilik sharait we turmush sewiyisi jehettiki perqler tüpeylidin, Kiyim - kéchek jehettimu bezi perqler peyda bolidu. Mesilen, Uyghurlarning hazirqi kiyinish aditi bilen ötmüshtiki kiyinish aditi, Sheherdikiler bilen yézidikilerning kiyinish aditi melum perqlerge ige.

Kiyim – kécheklirimiz

Bash kiyim

Her qaysi milletlerning til alahidiliki, Jughrapiyilik shert - sharaiti, Diniy itiqadi, Medeniyet sewiyisi we güzellik qarishi qatarliq tereplerning oxshimasliqi sewebidin, Ularning kiyinish aditide roshen milliy perq kélip chiqidu.

Uyghurlarning milliy kiyinish aditide, Bash kiyimining roli nahayiti chong. Oyghur erliri töt pesilning hemmiside oxshash bolmighan bash kiyimlerni kiyishke, Ayalliri omumen béshigha yaghliq sélishqa, Yaki doppa kiyishke adetlen'gen.

Uyghurlarning bash kiyimi shekil jehettin omumen qishliq tére tumaq, Sidam doppa we güllük doppidin ibaret üch xilgha bölünidu. Bu bash kiyimlerning her qaysi türliride yerlik rayun perqi roshen gewdilinidu.

Tumaq adette uyghurlarning qishliq bash kiyimi bolup, Asasen téridin ishlinidu. Nus'ha jehettin aq tumaq, Salwa tumaq, Sogha tumaq, Kula tumaq, Yéngisar tumiqi, Kériye tumiqi, Saghan tumiqi, Herbiyche tumaq, Söser tumaq, Qama tumaq qatarliq on nechche xildin ashidu.

Doppa uyghurlarning éstiték qarishida ekis etken tebiet güzellikining obrazi süpitide roshen milliylikke ige bolghan yazliq bash kiyim hisablinidu. Uyghur doppiliri nos'hisining köp xilliqliqi, Hüner - senet jehettiki nepisliki bilen dunyagha meshhur.

Uyghur doppilirining türi nahayiti köp: Badam doppa, Tashkent doppa, Gilem doppa, Menpu doppa, Tügüch menpu doppa, Ünche doppa, Kalutun doppa, Ilme güllük doppa, Chimen doppa, Tor basqan doppa, Marjan basqan doppa, Sidam duxawa doppa, Shapaq doppa qatarliq yüz xildin ashidu.

Uyghurlarning doppiliri ichide eng keng omumlashqini badam doppa. U, Uyghurlarning simwoli hésablinidu.

Telpek

Telpek peqet kiriye ayallirighila xas bir xil bash kiyim bolup, Bashqa rayunlargha asasen tarqalmighan.



Kiriye uyghurliri pütkül oyghurlarning turmush adetlirini özige mujessemleshtürgendin sirt, Yene hazirghiche dawamliship kéliwatqan özgiche kiyinish adetliri bilen kishilerning diqqitini qozghap kelmekte. Buning ichide ‹‹kériye ayallirining perenjisi we telpiki›› hemmidin tipik körünüshke ige.


Kiriye ayalliri aq yaghliqning üstige kichik telpektin birni qondurup kiyiwalidu. Bundaq kichik telpekning tikilish usuli özgiche bolup, Astinqi diamétiri on santimétir, Üstünki diamétiri üch - töt santimétirdin ashmaydu.

Kériye ayalliri eslide bu kichik telpekni özining Bolghan kündin itibaren kiyishke bashlaydu. Téxi yatliq bolmighan qizlar kiymeydu. Shunga telpekni Diyishke bolidu.

Pota baghlash we chümbel tartish


Uyghur erliri bélige pota baghlashni nahayiti yaxshi köridu, Hemde uni erlerge xas merdanilik we chebdeslikning nishani, Dep bilidu.

Uyghur ayallirining yüzige chümbel tartish, Yaki bash yaghliqi bilen yüzini orash aditi, Islam dini bilen munasiwetlik bolup, Eslide islamiyettin kéyin erebler arqiliq oyghurlar arisigha tarqalghan.

Erler kiyimliri

Uyghurlar arisida téxi öylenmigen yigitler saqal - burutigha tigh tegküzmeydu. Bélige qizil, Yaki güllük pota baghlap, Yénigha ghilapliq pichaq asidu.

Toy qilghandin kéyin burutini yasitip, ‹‹chashqan burut›› qoyidu. Emma saqal qoymaydu, Ötük kiyidu.

Xotunini qoyiwetken boytaq yigitler, Bélige sériq pota baghlaydu. Bu, Boytaq ikenlikining bishariti.

Adette baliliq bolghan erler, Kichik ‹‹kerke saqal›› (Bodek saqalmu diyilidu) qoyuwalidu. Newrilik bolghanda, Buruti bilen saqilini tutashturidighan‹‹noqtiliq saqal›› qoyidu hem daqal (Asti kalpuk tüki)ni qoyiwitidu. Béshigha badam doppa, Yaki bashqa xildiki güllük doppa kiyidu.

Yashan'ghan erler chong saqal qoyup, Güllük doppa kiymey qara, Yaki yéshil sidam doppa kiyidu. Teqwadarliri bolsa béshigha selle oraydu, Uzun ton chapan kiyidu.

Omumen, Qiriq yashtin ashqan erler özige layiq saqal qoymisa, Amma arisida söz - chöchekke qalidu. ‹‹söz köriki - maqal, Er köriki - saqal›› dégen temsil mushu haletke qaritilghan.

Yuqiridiki belgilimige qarap, Erlerning yash ölchimi, Turmush ehwaligha baha bergili bolidu.


2007-April-26 11:38 shinjang xelq radio istansisi

• Maqale, Shéir, Uchur we Bashqilar
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Aptor Heqqide...
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Muqeddime
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Birinchi Körü...
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Ikkinchi Körü...
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Üchinchi Körü...
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Tötinchi Körü...
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Beshinchi Kör...
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Altinchi Körü...
• Wénas Heykilige Qarap Oylighanlirim: Yettinchi Kör...
• Qurban Heytinglargha ve Yengi Yilinglargha Mubarek...
• Maqale, Shéir, Uchur we Bashqilar
• Kechki Shefeq Menziriliri
• Urumchi Menzirliri
• Yipek Yoli - Yurtimizning Menziriliri
• Yipek yolida qayta oylinish
• "Blog" Dégen Néme!
• Urumqi
• Tor Betke Resim Chaplash Usuli
• Uchur Sanduqi ni Tor Betige Qandaq Orunlashturimiz...
• Tor Bétige Uchur Sanduqi Qoshush
• 3 Qedemde Tor Bétingizni Hazirlang!