< <

<

Dildar Eziz

Ürümchining yaz künliri idi. Kéchining ghur-ghur shamili kishige aram bexish étetti. Yolning ikki teripide zamaniwiy binalar heywet bilen qed kötürüp turatti. Pakiz tazilinip su sépilgen asfalt yolda taksilar we kocha aptubusliri boshqina awaz chiqirip ötüshüp turatti.

Biz kechlik méhmandarchiliqtin qaytip Ürümchining kechilik menzirisini tamasha qilish üchün piyade kétiwatattuq. Xelq meydanining shimaliy teripidiki kichikkine baghning yénigha kelginimizde, tosattin kimningdur zarlinip warqirighan awazi anglinip qaldi. Biz ixtiyarsiz qedemlirimizni toxtitip shu terepke qariduq. Yénimizda saqchi kiyimi keygen bir hemrahimiz bar idi. U chebdeslik bilen héliqi awaz chiqqan terepke yügürdi. Bizmu uning arqisidin barduq. Bilikige «Amanliqni qoghdughuchiédigen qizil belge taqiwalghan 25 yashlar chamisidiki bir Xennzu yigit qol chirighini tömür rishatkining yénida sozulup yatqan bir Uyghur ayalgha toghrilighiniche némidur dep warqirawatatti. Ayal 30 yashlar chamisida bolup, ap’aq yüzi tatirip ketken, yéshil könglikining yaqisi we étekliri qusuq bilen bulghan’ghan. éngiki qusuqqa tégip turatti, chachlirigha exlet chapliship qalghan idi. U közlirini qisip bizghe biperwaliq bilen qarap yatatti.

Héliqi amanliqni qoghdughuqi bizni körgendin kéyin, yénik tin’ghan halda bizge shundaq dédi:

-- Mawu ayalni épkétinglar, uning mushu yerde yatqinigha ikki saettin ashti. Öziche warqiraydu. Bu yerdin kétishke buyrusam, kétidighan ish bolsa özüng koliyinggha ket. Men ketmeymen, men dégen mushu yerning égisi. Men mushu yerde yatiman, deydu. Men bu yerning amanliqini qoghdishim kérek. Bu méning mejburiyitim. Siler xapa bolmay mushu adiminglarni épketsenglar.-- uning sözide iltimasmu, mesxirimu bar idi. Héliqi saqchi buradirimiz bekla hayajanlan’ghan bolsa kérek, xuddi öz singlisining hayasizliqidin nepretlen’gendek héliqi ayalning yaqisidin tutup öre turghuzdi we uning éngikige chang-chung qilip ikki testek séliwetti.

-- Hey, sen Uyghurmu?-- didi u héliqi ayalgha ghezep bilen warqirap,--Uyghurning yüzini chüshürüp bu yerde yatqiche ölüwalsang bolmamdu? séning baliliring yoqmu? éring yoqmu? mushu turqung bilen ularning yüzige qandaq qaraysen?

Ikki testektin kéyin héliqi ayalning mestliki yéshildi.U etrapigha alaqzadilik bilen qaridi-de, éngikini silighiniche höngrep yighlashqa bashlidi.

Shu chaghda bizning yénimizgha yerdin ünüp chiqqandekla égiz boyluq, qoyuq qara saqalliq, chaqmaq köynek keygen bir erkishi peyda bolup qaldi. Ayal uni körüsh bilen aghizini buzup tillashqa bashlidi:

-- Hey lükchek, bu yerge yene néme dep kelding? hemme nersengni utturup bolghan oxshimamsen? Emdi méni yene qimargha tikishni oylighan bolsang,uxlimay chüsh körüpsen.

Ayal yighlap turup héliqi erni bir hazaghiche tillidi. Biraq er uning geplirini pisentigimu almidi. Goya héch ish bolmighandek biperwa qiyapette ayalning yénigha kélip kir, purleshken qol yaghliqi bilen uning yüzidiki qusuqlarni sürtti. Kéyin ayalni xuddi bir dane kötekni kötürgendek béqinigha qisturup mangdi. Ayal yulqunup tipirlaytti.

-- Tohtap turung,-- didi héliqi saqchi buradirimiz,-- bu sizning némingiz bolidu? bu kéchide siz uni nege apirisiz?

-- éu mining ayalim,-- didi er xatirjem we biperwa qiyapette,-- elwette öyge épkétimen-de,

-- Yalghan, u yalghan éytiwatidu,-- dédi ayal warqirap yighlighan halda -- u alla burun méni bashqa qimarwazlargha utturiwetken.Emdi méni öyge apirip yene qimargha do tikmekchi. Uning sözige ishenmenglar. U yalghan éytiwatidu. Men uning bilen öyge qaytmaymen.

-- Xotuningiz bolsa uninggha némishqa haraq ichküzüp qoydingiz?

-- Uninggha haraqni men ichküzmigen, chidawanda uning bir akisi bar, shu ichküzüp qoyghan oxshaydu.

Bu sözni anglighandin kéyin héliqi ayal ghezep bilen warqirap ketti.

-- Hey yüzsiz,u qandaqmu méning akam bolsun? qimar oynighanda qerzdar bolup qélip méni uninggha tutup bermidingmu? yene nomus qilmay méni xotunum deysina? men ömürümde sendek iplas erni körüsh tügül anglapmu baqmaptikenmen, men eger anamning emchikini qattiq chishlimigen bolsam,hergizmu sendek adem sheklidiki haywan’gha yoluqmas idim…tüfiy…

Ayalning her bir éghiz sözige ghezep, xorluq we chongqur hesret yoshurun’ghan idi. Er bolsa ayalning sözliridin qilche xorluq hés qilmaytti, belki qimarning tügimes desmayisi bolghan ashu ayalni tézrek öyige épkétishke aldiraytti.

Ah,qimar! Sen xuddi ézitqugha oxshaysen. Séning éziqturushunggha uchrighan insan balisi muhebbet we özining ailiwi mejburiyitini untup, yillar boyi ishlep tapqan méhnet ejrining hosulini öz teqdiri bilen qoshup qimar üchün do tikidu,ular pütün wujudi bilen utup chiqishni oylaydu. Emeliyette özining erlik ghorurini, atiliq burchini we özi üchün jandinmu eziz bolghan qedirdan xotunini qoshup utturiwétidu.Utturush qimarwazlar üchün menggülük qanuniyet. Chünki milyonér bolush pütün qimarwazlarning ortaq ghayisi bolsimu, tarictin béri hechqandaq yerde milyonér bolghan qimarwaz yoq.

Ichki xewer: J.H orunlirining ashkarilishiche,ötken yili melum nahiyide qimarwazliq ewj alghan bolup, bir qétimdila 24 qimarwazliq délosi pash qilin’ghan. Bu délogha qatnashquchilar 240 neper kishi bolup, bularning hemmisi jinayitining éghir-yéniklikige qarap jazagha tartildi.

Eh, bichare ayallar, ashu qimarwazlarning bichare xotunliri qanchilik rohiy azab we jismaniy xorluqlarni béshidin kechürüwatqandu-he! Aile iqtisadidiki normalsizliq, qimarwaz éri teripidin her daim pul ornida qimargha tikilish xewpi,uningdin kéyin érining qimargha atighan puli üchün yat erlerge xotun bolushlar…uningdin kéyinchu? uningdin kéyin özining ayalliq exlaqi we mejburiyitini yoqitip, yuqirida biz körgen ayaldek pütünley kochigha chiqip kétishler…mana bularning hemmisige kim sewebchi? ashu mest bolup kochigha chiqip qalghan, érining qimar heqqi üchün bashqilargha waqitliq xotun boluwatqan ayal eyibkarmu? köz aldimizdiki ashu ayal hayatining mushundaq ötüwatqinigha razimidu?

Bizning aldimizdiki mest ayal xuddi besiy balidek toxtimay höngrep yighlaytti. Éri uning yighisigha perwamu qilmastin, uni qoltuqigha qisturup, alchanglap mangghan halda bizdin yiraqlap ketti. Ayalning nale – zari kéchining hawa boshluqida we kéyin yene méning yürikimde uzun’ghiche eks sada peyda qildi…